Derin Tarih Dergisi - Kasım 2022

Sömürgeciliğe Karşı Sûfî Direnişi

Sömürgeci zihniyet topu tüfeğiyle farklı coğrafyalara gittiklerinde onları birtakım zorlukların beklediğini az çok tahmin ediyorlardı. Bunların bazılarında tahmin ettikleri gibi bir direnişle karşılaşsalar da bazılarında ise yanılmışlardı. Çünkü karşılarında Şeyh Şâmiller, Ömer Muhtarlar, Ahmed Senûsîler, Emir Abdulkâdirler duruyordu. Derin Tarih bu sayısında Anadolu’dan Kafkaslara, Orta Asya’dan Kuzey Afrika’ya ve hatta Arap Yarımadası’na uzanan sömürgeci yayılmacılığına karşı direniş gösteren Sûfîleri satırlara taşıyor.

“Sömürgeciliğe Karşı Sûfî Direnişi” dosya konusunda ilk olarak Prof. Dr. Hülya Küçük İstiklâl Harbi’ne maddî ve manevî hizmet eden Mevlevîleri ve Bektâşîleri kaleme alırken Prof. Dr. Kadir Özköse İtalya’nın Trablusgarb’ı işgaline karşı direnen Senûsiyye cihadını satırlara taşıdı. Prof. Dr. Necdet Tosun Hindistan’ı sömürgeleştirmeye çalışan İngilizlere karşı en sert tepkiyi gösteren Naşibendîlere değinirken Doç. Dr. Nurullah Koltaş Cezayir’de Fransızlara karşı direnişin sembolü olan Emir Abdulkâdir’i yazdı. Araştırmacı-Yazar D. Mehmet Doğan Millî Mücadele’ye destek vermesine rağmen çok da bilinmeyen Ahmed Şerif es-Senûsî’yi kaleme alırken Prof. Dr. Mustafa Budak sömürgeciliğin karşısındaki direnişin sembollerinden olan Şeyh Mansur’dan Şeyh Şâmil’e Müridizm hareketine değindi. Musthafa Ujampady Güney Hindistan’daki sömürgecilik karşıtı Sûfî hareketin çilekeş lideri Seyyid Fadl Paşa’yı yazarken son olarak da Araştırmacı-Yazar Yusuf Sami Kamadan bir Nakşibendî Şeyhi olan Dükçü Îşân’ın Fergana’da Ruslara kafa tutma hikayesini anlattı.

“Sömürgeciliğe Karşı Sûfî Direnişi” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. İsmail Kara, Tarihçi-Yazar Dursun Gürlek, Gazeteci-Yazar Mustafa Özcan, Gazeteci, Araştırmacı-Yazar Mehmet Poyraz, Prof. Dr. İsmail Güleç, Samet Tınas, Dr. Ahmet Uçar, Tarihçi-Yazar Arif Emre Gündüz, Tarihçi-Yazar Hüseyin Yürük, Tarihçi Muhammed Mahmut Bakır, Tarihçi Büşra Gür, Tarihçi-Yazar H. Yıldırım Ağanoğlu, Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak, Araştırmacı-Yazar Mikail Türker Bal, Deniz Çıkılı, Oktay Türkoğlu, Yazar, Sunucu-Tiyatrocu Mehmet Önder, Ahmet Yasin Çomoğlu ve Canan Aytaş gibi araştırmacı, yazar ve akademisyenlerden oluşan birçok kişi de birbirinden kıymetli yazılar kaleme aldı.

Derin Tarih ek kitap olarak bu ay, Yusuf Sami Kamadan’ın transkribe ederek yayına hazırladığı, Filistin Cephesi’ne gönüllü olarak katılan Mevlevîlerden Giritli Hayrî’nin 1334 (1918) yılında manzûm olarak kaleme alıp Şam’daki et-Terakkî Matbaası’nda bastırdığı ve Sûfî neşve içerisinde bulunduğu cephe ortamını çoşkuyla aktardığı Mısır Yolunda İlhâmât-ı Cihâd isimli eseri ilk defa latin harfleriyle bütün okurlarına armağan ediyor.