Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne

Kitabın tam adı şöyle: ‘Yerleşik- Göçebe, Uzun Zaman Mekanlarının Gölgesinde İran’ın Tarihsel Seyri’, Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne, Peywend Yayınları, Kasım 2022, Van, 505 sayfa

Bu çalışmanın doktora tezi olarak hazırlandığını, 2017’de, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde, beş kişilik jüri huzurunda savunulduğunu da vurgulamak gerekir.

 * * *

Ahameniş İmparatorluğu Pers İmparatorluğu’dur, M.Ö. 550’de Krios tarafından kurulmuştur. Ahameniş İmparatorluğu, kurulduğu dönemde, bugünkü İran, Afganistan, Irak, Suriye, Türkiye, İsrail, Mısır, Ürdün, Lübnan, Kıbrıs, Azerbaycan, Ermenistan, Trakya, Deli Ormanlar (Bulgaristan’da bir bölge) topraklarını kontrol ediyordu.

Büyük İskender-Büyük Darius arasında M.Ö. 333’de bugünkü Hatay taraflarında gerçekleşen Pers-Yunan Savaşı’ndan sonra (M.Ö. 330)’da Ahameniş İmparatorluğu yıkılmıştır. Bundan kısa bir süre sonra İskender İmparatorluğu da yıkılmış (M.Ö. 323), bu imparatorluk toprakları üzerinde, Selevkoslar (M.Ö. 312- M. Ö. 64), Sasaniler (M.S. 224-652), Partlar (M.Ö. 240-M.S. 226) ayrı ayrı devletler kurmuşlardır. İskender İmparatorluğu’nun kısa süren bir imparatorluk olduğu da bilinmektedir. (M.Ö. 359-323)

Ahameniş İmparatorluğu ilk Pers İmparatorluğu’dur. İkincisinin Sasani İmparatorluğu olduğu dile getirilmektedir. Sasaniler’in Kürd devleti olduğunu söyleyen bilim çevreleri de vardır. Kürdistan’ın, Sasani imparatorluğu’nun tam merkezinde yer aldığı görülmektedir.

Dr. Can Şeker, çalışmasına, çalışma boyunca kullanacağı kavramları açıklamakla başlar. Bunlar, ontolojik güvenlik, döngü, döngüsellik, adalet, doğal hukuk-pozitif hukuk, imparatorluk, asabiye, nomos ve rüzgar gibi kavramlardır.

İsmail Beşişkci