Derin Tarih Dergisi - Ekim 2023 Sayı:139

İşgal Günlerinde İstanbul (1918-1923)

İstanbul’un 1453’te İslâm ordularınca fethinin üzerinden geçen beş asırdan sonra, Batı’nın beklediği fırsat Mondros Mütarekesi ile ayağına gelmişti. Artık İstanbul savunmasızdı ve galip devletlerin insafına kalmıştı. Barış bekleyen İstanbul 500 yıldır hiç tatmadığı işgali ve beraberinde gelen büyük acıları yaşayacaktı. Derin Tarih de işgalden kurtuluşunun 100. yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş yıllarında başkent İstanbul’un İtilaf Devletleri tarafından işgali sürecini konu ediniyor.

“İşgal Günlerinde İstanbul (1918-1923)” dosyamızda, Prof. Dr. Ali Satan ve Öğr. Gör. Bahtiyar Dedeoğlu 500 yıllık Osmanlı payitahtın işgalini anlatırken Araştırmacı-Yazar Mümin Yıldıztaş “kimler, neden, nasıl işgal etti?” sorularına cevap verdi. Dr. Devrim Vardar Osmanlı payitahtının dehşet yüklü esaret yılları ve kurtuluşa giden zorlu safhalarını kaleme alırken Prof. Dr. Abdurrahman Bozkurt Osmanlı’nın savunma mekanizmasını çökerten işgal yönetimine ışık tuttu. Nur Bilge Criss objektifini işgal İstanbul’undaki halkın direnişine yöneltirken Prof. Dr. Hakan Özoğlu da İstanbul halkının hayatına odaklanıyor. Prof. Dr. Mehmet Törenek Türk romanında derin yer eden işgali incelerken Araştırmacı-Yazar Tahsin Yıldırım İstanbul halkının işgal direnişini ve Sultan Vahdettin’in desteğini satırlara taşıdı. Son olarak EGM Arşiv ve Dökümantasyon Eski Daire Başkanı Eyüp Şahin işgal altından Anadolu’daki Millî Mücadele’ye silah kaçıran Türk polisinin operasyonlarını kaleme aldı.

“İşgal Günlerinde İstanbul (1918-1923)” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. Mustafa Budak ile 100. yılında cumhuriyetin ilanı üzerine konuşurken Prof. Dr. İsmail Kara “halk Müslümanlığı Müslümanlığın ne kadarına tekabül eder?” sorusuna cevap verdi. Dr. Ahmet Uçar perspektifini Fransızların Afrika’daki işgallerinin anahtarı olan Timbuktu’ya çevirirken Samet Tınas sahaflar şeyhi Muzaffer Ozak’ın hayatına odaklanıyor. Prof. Dr. İsmail Taşpınar Hıristiyanlar ile Yahudiler arasındaki gerilimin Ortaçağ’daki köklerine inerken Dr. Rıza Kurtuluş İran’ı iflasa sürükleyen Amerikan hilesi olan Beyaz Devrim’i satırlara taşıdı. Tarihçi-Yazar Dursun Gürlek Bursalı Mehmed Tâhir’in hayat hikâyesini anlatırken Prof. Dr. İsmail Güleç Yazıcıoğlu Mehmed Efendi’nin Gelibolu’ya ve Gelibolulara yaptığı duayı satırlara taşıdı. Tarihçi-Yazar H. Yıldırım Ağanoğlu istikametini atlı tramvay güzergâhında kaybolan bir camiye yöneltirken Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak kelimelerin serdarı Süleyman Nazif’in hayatını kaleme aldı. Öğr. Gör. Deniz Çıkılı Şah Veliyyullah Dihlevî’nin tasavvufî düşüncesinin çerçevesini çizerken Tarihçi-Yazar Arif Emre Gündüz Şeyh İsmâil Rûmî’nin İstanbul’daki Kâdirîhâne’sini konu edindi. Musiki Tarihi Uzmanı Tahir Günay musiki meclislerinin en gözde enstrümanı olan “Tanbûr”un tarihçesini anlatırken Osman Atasoy Amerikalı bir akademisyenin gözünden erken cumhuriyet dönemi İslâm meselesini satırlara taşıdı. Araştırmacı-Yazar Mikail Türker Bal Balkanlar’da Türkoloji’nin kurucu isimlerinden Hasan Kaleşi’nin hayatını kaleme alırken Canan Aytaş rotasını Öşvank Kilisesi’ne çevirdi. Son olarak Öğr. Gör. Mehmet Önder 27 Mayıs’tan 12 Eylül’e ihtilallerin kıskacındaki tiyatro perdesini araladı.

Derin Tarih ek kitap olarak bu ay, işgal döneminin kronolojisinden oluşan İşgalden İstiklale İstanbul’un Esaret Yılları (1918-1923) broşürünü bütün okurlarına armağan ediyor.

Tarih okuyan şaşırmaz.